اصطلاح جوش خوردن استخوان که عموما در حین ترمیم شکستگی به کار میرود، در حقیقت به معنای چسبیدن دوباره دو قطعه از استخوان است.استخوان در مقیاس میکروسکوپی، حاوی بافتهای ریز زیادی شبیه حلقههای در هم کامواست، اما برخلاف کاموا این حلقهها بسیار سخت و بادوام هستند و نوعی بافت مشبک را تشکیل میدهند. در هنگام رشد، این بافتهای استخوانی به رشد و تکثیر خود ادامه میدهند و مدام استخوانها را بلندتر و بزرگتر میکنند. وقتی فردی به حداکثر رشد خود میرسد، این روند رشد کند و کندتر شده و سرانجام متوقف میشود، اما در مواقع لزوم مانند شکستن استخوانها، بدن میتواند یک بار دیگر بافت استخوانی جدیدی تشکیل دهد...
● آیا استخوان شکسته محکمتر از قبل جوش میخورد؟
اگر همه چیز به خوبی پیش برود، یک استخوان شکسته پس از یک یا چند ماه جوش خورده و استحکام کامل خود را باز مییابد، اما شواهدی وجود ندارد که استخوانی که قبلا شکسته است پس از جوش خوردن استحکام بیشتری از قبل دارد. هر چه بیشتر در مورد رشد، تکامل و ترمیم استخوان بخوانید، بیشتر از عملکرد این ارگان پیچیده تعجب خواهید کرد. بیشتر مردم آنگونه که باید از توانایی استخوان برای ترمیم و پاسخ به استرس آگاهی ندارند و به همین دلیل ممکن است در این زمینه دچار بدفهمیهایی شوند. عمل به این توصیه پایانی دشوار به نظر نمیرسد: بیشتر بیاموزید، مقدار کافی کلسیم و ویتامینD مصرف کنید، به طور منظم ورزش کنید، مدتی را زیر نور آفتاب سپری کنید (نه زیاد)! و در صورت لزوم با پزشک خود در مورد انجام آزمون تراکم استخوان مشورت کنید.
● آیا پس از تشکیل کامل استخوان دیگر هیچ تغییری در آن رخ نمیدهد؟
تصور بیشتر مردم از استخوانهای بدن شبیه اسکلت انسان است که در کلاس علوم دیدهاند، اما در انسان زنده اسکلت یک ساختار زنده است که به طور پایدار در حال بازسازی است. سلولهای استخوانی که استئوبلاست نام دارند، به طور مداوم در حال استخوانسازی هستند و اگر استرسی به استخوان وارد شود، استخوانسازی تشدید میشود. برای مثال، ورزشهایی که با اتکا به وزن انجام مـیگـیـرنـد (مانند پیادهروی یا دویدن آهسته) باعث تحریک استئوبلاستها برای ساخت استخوان بیشتر میشوند. این یکی از علتهایی است که تمرینهای متکی به وزن برای پیشگیری و درمان پوکیاستخوان توصیه میشود. از دیگر سلولهای استخوانی که استئوکلاست نام دارند، باعث برداشت (بازجذب) استخوان میشوند. این فرآیند با تشکیل استخوان، ارتباط نزدیکی دارد. در حقیقت، استئوبلاستها و استئوکلاستها اغلب در کنار یکدیگر یافت میشوند. با این همه نوسازی که در استخوان اتفاق میافتد، داشتن استخوانهایی سالم در گروی حفظ تعادل بین ساخته شدن و بازجذب استخوان است به طوری که میزان بافت استخوان در هر زمان در حد مطلوب باشد.
● جوشنخوردن استخوانها
در صورتی که تاخیر طولانی در جوش خوردن به مدت چند ماه، تغییرات رادیولوژیک خاص روی میدهد که علامت عدم جوشخوردگی دایمی است. انتهای استخوان در محل شکستگی گرد و متراکم میشود و خط شکستگی واضحتر دیده میشود. فاصله بین استخوانها به جای کال به وسیله بافت فیبروز پر میشود. گاهی حفرهای در این بافت فیبروز ایجاد میشود که علامت تلاش برای ایجاد یک مفصل کاذب است.
علل عدم جوشخوردن عبارتاند از :
۱) عفونت استخوان
۲) عدم کفایت جریان خون یک یا دو قطعه شکسته
۳) حرکات جداکننده شدید بین قطعات شکسته
۴) قرار گرفتن بافت نرم بین قطعات
۵) عدم تقابل قطعات
۶) حل شدن هماتوم شکستگی به وسیله مایع سینوویال در شکستگی داخل مفصلی
۷) مجاورت فلز تحلیل برنده با محل شکستگی
۸) تخریب استخوان مثلا توسط یک تومور
● تاخیر در جوش خوردن
اگر ۳ تا ۴ ماه بعد از شکستگی، قطعات استخوان آزادانه حرکت کنند، احتمالاً تاخیر در جوشخوردگی وجود دارد. در تاخیر جوشخوردگی هیچ نوع تغییر استخوانی مبنی بر جوش نخوردن وجود ندارد اما در عدم جوشخوردگی تغییرات رادیولوژیک مشخصی وجود دارد که نشان میدهد شکستگی هرگز جوش نخواهد خورد.
علل تاخیر در جوشخوردگی همان علل عدم جوشخوردن است که خفیفتر عمل میکنند.
● بد جوشخوردن
بد جوشخوردن به معنی جوشخوردن قطعات در یک وضعیت ناکامل است. بنابراین قطعات ممکن است در این حالت به صورت زاویهدار، با چرخش، فقدان تقابل انتها به انتها، یا روی هم افتادن و در نتیجه کوتاهشدگی، به همدیگر جوش میخورند. معمولاً پیشگیری از بدجوش خوردن، با درمان صحیح اولیه امکانپذیر است ولی در بعضی موارد با وجود دقت زیاد، درجاتی از اختلال وضعیت به وجود خواهد آمد.
● آیا شکستگی استخوانهای بچهها سریعتر از افراد بزرگسال ترمیم میشوند؟
بله. در واقع استخوان شکسته کودک معمولا اگر فقط در یک قالب مناسب و بیحرکت قرار گیرد، به خوبی بهبود خواهد یافت، در حالی که افراد بزرگسال غالبا برای ترمیم آن منطقه به جراحی نیاز دارند. البته اگر شکستگی استخوان کودک در محل صفحه رشد استخوان قرار داشته باشد (جایی که سلولهای جدید استخوانی تولید میشوند)، ممکن است مشکلات درازمدت رشدی ایجاد نماید. در این صورت پزشک از شما خواهد خواست که این منطقه را برای مدت یک سال یا بیشتر مورد نظارت قرار دهد تا مطمئن شود که روند بهبود به خوبی طی میشود.
● ترمیم استخوان به کمک کرمها
کرمهایی موسوم به «کرمهای قلعه شنی» وجود دارند که در کنارههای ساحلی شنی دریاها، زندگی جالب توجهی دارند تا آنجا که گفته میشود زندگی آنها قوای تخیل و آیندهنگری دانشمندان را تحریک کرده تا با الهام گرفتن از ساختار زندگیشان، تحولی نوین در دانش پزشکی جهان ایجاد کنند. این کرمها با استفاده از چسب مخصوص خود، شنهای ساحلی و پوستهای که دارند، خانههای لولهای شکلی ایجاد میکنند که از حیث استحکام مثالزدنی هستند. اکنون مهندسان زیستشناسی دانشگاه یوتا موفق به ارایه نسخه ترکیبی از این چسب فوقالعاده مستحکم شدهاند و امیدوارند در آیندهای نه چندان دور از آن برای ترمیم استخوانها، مفاصل و حتی استخوانهای در هم خرد شده صورت استفاده کنند. کرم قلعه شنی بالغ موجودی است که تنها ۵/۲ سانتیمتر طول دارد اما خانههای لولهای شکل بسیار مستحکم و چند برابر خودش میسازد. این کرمها هرگز از خانههای خود خارج نمیشوند. این موجودات جالب توجه دارای ریزشاخکهایی هستند که با استفاده از آنها تغییرات محیطی را زیرنظر دارند. چسبی که این موجود از خود ترشح میکند، تنها پس از ۳۰ ثانیه مستحکم میشود و به کارایی مورد نظر حیوان میرسد. این موجودات خانههای خود را در امتداد یکدیگر میسازند تا به این ترتیب کلونی بزرگی را تشکیل دهند. به نظر میرسد این موجود جالب توجه و چسب فوقالعاده قدرتمندی که تولید میکند، کمک زیادی به دانش پزشکی انسانی کند و در زمینه ترمیم استخوانها و مفاصل به عنوان یاریرسان جدیدی وارد عمل شود.
● الیزاروف؛ جراح قد!
الیزاروف، ارتوپد مشهور روسی و مبتکر تنها روش جراحی افزایش قد در جهان است. او حدود ۵۰ سال پیش این عمل جراحی را در روسیه انجام داد و نزدیک ۲۰ سال است که این روش به کشورهای ایتالیا، چین، آلمان، فرانسه، آمریکا و به تازگی ایران راه پیدا کرده است. در روش الیزاروف برش ظریفی روی استخوان مثلا ساق پا داده میشود و دستگاه ایلیزاروف را به صورت ثابت از داخل و خارج روی قسمت شکافته شده استخوان قرار میدهند. تکنیک الیزاروف روشی است که از آن برای ترمیم ضایعات استخوانی استفاده میشود.
تکنیک الیزاروف در دهه ۱۹۵۰ از سوی الیزاروف که یک پزشک روسی بود برای ترمیم استخوانهای آسیبدیده به کار گرفته شد. در این روش در محلی از استخوان که قرار است استخوان افزایش اندازه پیدا کند فیکساتورهایی بسته میشود و بعد از آن استخوان در آن محل برش میخورد. با استفاده از فیکساتورها دو قسمت استخوان از هم فاصله پیدا میکنند و به تدرج این فاصله با استفاده از سلولهای استخوانی که در محل ساخته میشود، پر میشود. با این روش اندازه استخوان تا ۳۰ درصد اندازه اولیه میتوان بلند شود. با استفاده از فیکساتورها استخوانها هر ۲۴ ساعت به اندازه یک میلیمتر از هم دور میشوند. در ابتدا این قسمت با لخته خون پر میشود و بعد از آن بافت همبند آن را پر میکند. بعد از آن با سلولهای استخوانی پر خواهد شد. کیفیت نامناسب استخواند تشکیل شده از جمله معایب استخوان تشکیل شده است.
از جمله موارد کاربرد این روش میتوان به این موارد اشاره کرد:
۱) به دلایل مختلف یک پا کوتاهتر یا بلندتر از پای دیگر شده است.
۲) اصلاح بعضی از ناهنجاریهای مادرزادی
۳) حالتهایی که اندامها non-unions شده است. یعنی به دنبال شکستگی در استخوان این قسمت از استخوان جوش نخورد.
۴) مشکلات و عوارض متعاقب بعضی از شکستگیها
۵) و رفع آرتریتهای مزمن ناشی از ناهنجاریهای مادرزادی و یا صدمات مفصلی اندام تحتانی
از جمله عوارضی که میتواند به وجود آید:
▪ احتمال جوش نخوردن استخوان
▪ احتمال بالای عفونت هم در بافت نرم و هم استخوان
▪ احتمال کج جوش خوردن استخوان
▪ ممکن است فرد دچار مشکل در عضلات و رباطهای ساق پا شود.
بنابراین استفاده از این روش بهعنوان افزایش قد در فردی که هیچ مشکل و بیماری ندارد توصیه نمیشود.
صفحه قبل 1 صفحه بعد